تجارت ایران باز هم آب رفت/تراز مثبت تجاری در 8 ماهه نخست امسال

اگرچه گمرک ایران اعلام کرده تراز تجاری ایران در هشت ماهه اول امسال هم مثبت بوده، اما اکنون آخرین آمارها نشان می‌دهد با وجود تراز مثبت، هم صادرات و هم واردات غیرنفتی در مقایسه با مدت مشابه سال قبل کاهش یافته و این نشان می‌دهد حجم تجارت ایران آب رفته است. به گزارش اقتصادنیوز، گمرگ ایران گزارش داد: در هشت ماهه سال جاری صادرات غیر نفتی ایران به ۲۹ میلیارد و ۶۳۲ میلیون دلار رسید که نسبت به مدت مشابه سال قبل  10.48 درصد کاهش داشت. همچنین در هشت ماهه اول امسال واردات کشورمان به ۲۷ میلیارد و ۳۰۷ میلیون دلار رسید که این میزان واردات 20.95 درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل بوده است. میزان واردات کشورمان در هشت ماهه سال گذشته ۳۴ میلیارد و ۵۴۳ میلیون دلار بود.

اما این در حالی است که ماه گذشته گمرک ایران در اخباری اعلام کرد تراز تجاری ایران مثبت شده و صادرات غیرنفتی از واردات پیشی گرفته است. اما در مثبت شدن تراز تجاری ایران یک نکته اصلی وجود دارد. اگرچه آمار صادرات در مدت مورد بررسی بیشتر از واردات است، اما در همه ماه‌های سال جاری، میزان واردات و صادرات ایران در مقایسه با مدت مشابه سال قبل کاهش یافته و مثبت شدن تراز تجاری ایران نه حاصل افزایش معاملات تجاری که حاصل کاهش بیشتر واردات نسبت به صادرات است. یعنی اگرچه تراز تجاری مثبت است اما حجم معاملات تجاری ایران هم به لحاظ دلاری و هم به لحاظ وزنی در مقایسه با سال قبل کمتر شده و کاهش میزان واردات بیشتر از صادرات بوده و به همین دلیل تراز همیشه منفی تجارت به مدد افت بیشتر واردات، مثبت شده است. 

مسعود کرباسیان، رئیس گمرک در گفت‌وگو با شماره 155 هفته نامه تجارت فردا گفته بود کاهش قیمت نفت بر ارزش صادرات غیرنفتی تاثیر گذاشته است. وی در این گفت‌وگو اعلام کرده بود « از آنجا که بخش عمده صادرات ما میعانات گازی و پتروشیمی است و چون در ماه‌های اخیر قیمت جهانی نفت افت 50 درصدی داشته و از بالای 100 دلار در هر بشکه به حدود 40 دلار رسیده است، قیمت میعانات و محصولات پتروشیمی هم به تناسب کاهش قیمت نفت، کاهش یافته است و همین سبب شده ارزش دلاری صادرات کاهش یابد. اما اگر به آمار گمرک مراجعه کنید می‌بینید که ارزش وزنی صادرات ما افزایش یافته است. به عبارتی کاهش ارزش دلاری صادرات ناشی از کاهش قیمت جهانی نفت است که تاثیر خود را بر صادرات غیرنفتی هم گذاشته است.» 

اما مراجعه به آمار گمرک نشان می‌دهد هم ارزش دلاری و هم ارزش وزنی کالاهای صادراتی و وارداتی ایران در سال 94 در مقایسه با سال 93 کاهش داشته است و هیچ ماهی را مشاهده نمی‌کنیم که میزان صادرات و واردات ایران نسبت به سال 93 افزایش یافته باشد. 

کرباسیان در این گفت‌وگو اعلام کرده که واردات تحت چند عامل کاهش یافته است. اولین عامل شرایط اقتصادی کشور است که بر میزان مصرف تاثیر گذاشته است. رکود حاکم بر بازار دومین علت است. در نتیجه در نبود تقاضا، روند واردات برخی از کالاها کاهشی شده است. عامل انتظار هم سومین علت اصلی کاهش واردات است. انتظار برای نتیجه توافقات هسته‌ای و اکنون هم در انتظار اجرای برجام و حذف تحریم‌ها و گشایش روابط اقتصادی میان ایران و دیگر کشورها بر این مساله تاثیر داشته است.

اما نکته اصلی این است که اگرچه شاید ارزش دلاری کالاها به واسطه کاهش قیمت نفت کاهش یافته باشد اما باید دید چرا ارزش وزنی کالاها کاهش یافته است. چون کاهش حجم مبادلات پیام خوبی برای اقتصاد ندارد.