چرا سرمایه‌گذاری در معادن ایران جذاب نیست/ ضعف شدید سرمایه‌گذاری در کنار ذخایر عظیم معدنی

پژوهشگر اقتصادی و معاون سابق سازمان ملی بهره وری ایران گفت که اقتصاد ایران به‌رغم داشتن منابع عظیم معدنی خود به دلیل ایجاد نکردن سیستم ریلی و زیرساخت‌های حمل و نقل نمی‌تواند این ظرفیت بالقوه را بالفعل کند.

 حمید آذرمند در گفت‌وگو با اقتصاد نیوز در پاسخ به این پرسش که توسعه نیافتگی صنعت حمل و نقل ما تا چه اندازه بر توسعه معادن تاثیر گذار بوده است، گفت: بخش معدن ما مشکلات متعددی دارد از جمله عدم سرمایه گذاری کافی در تهیه اطلاعات پایه زمین شناسی، عدم شفافیت در ساز و کارهای مربوط به حقوق اکتشافات معدنی، معدنکاری کوچک مقیاس و نظایر آن. ولی به نظر می رسد یکی از اصلی ترین علل توسعه نیافتگی بخش معدن، ضعف در زیرساختهای حمل و نقل است.

این پژوهشگر اقتصادی افزود: بر اساس اطلاعات محدود زمین شناسی و اکتشافات سطحی صورت گرفته، ایران رتبه بالایی در ذخایر معدنی به ویژه مس و آهن دارد. احتمالاً اگر اکتشافات گسترده تر و عمیق تری رخ دهد میزان ذخایر ما متنوع تر و بیشتر نیز خواهد بود. 

او افزود: وقتی بخش معدن را تحلیل می‌کنیم متوجه می شویم با وجود ذخایر عظیم معدنی، با یک سرمایه‌گذاری بسیار کم در این بخش مواجهیم. با وجود اینکه به لحاظ قانونی امکان سرمایه‌گذاری هم برای شرکت‌های خارجی و هم برای شرکت‌های داخلی در معدن وجود دارد ولی این اقبال در معادن ما صورت نمی‌گیرد و رغبتی وجود ندارند. 

به گفته این پژوهشگر اقتصادی وقتی که علت را بررسی می‌کنیم متوجه می شویم یکی از علل کلیدی توسعه‌نیافتگی معادن، ضعف زیرساخت‌های حمل‌ونقل در بخش‌های معدن‌خیز کشور است. بسیاری از کانون های معدن‌خیز در شرق و جنوب شرق کشور قرار دارد که زیرساخت‌های حمل‌ونقل در آن مناطق توسعه پیدا نکرده است. 

او گفت: از نظر یک سرمایه‌گذار داخلی یا خارجی که مطالعات اولیه را برای سرمایه گذاری انجام می دهد و یا معدنکاری که در حال حاضر به فعالیت مشغول است و می‌خواهد معدن را توسعه دهد، توسعه‌نیافتگی زیرساخت‌های حمل‌ونقل یک عامل محدودکننده است. در واقع یک فعال بخش معدن، در کنار هزینه‌های بالایی مانند اکتشاف، استخراج و فرآوری اگر بخواهد وارد سرمایه‌گذاری در زیرساختهای حمل و نقل هم بشود، این کار برایش صرفه اقتصادی نخواهد داشت.

آذرمند افزود: این موضوع سبب می‌شود که کشورمان علیرغم دارا بودن ذخایر عظیم معدنی، عملاً به سبب ضعف زیرساخت‌های حمل‌ونقل این مزیت را از دست بدهد. این یک بحث کاملاً کلیدی است و اگر رویکرد دولت فعال کردن معادن باشد باید توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل بخش معدن را که عمدتاً حمل‌ونقل ریلی است، بر عهده گرفته و سرمایه گذاری های لازم را انجام دهد.