ردپای ارزانی نفت در افت تجارت غیرنفتی/پیش‌بینی وضعیت تجارت ایران در ماه‌های آتی

رئیس کمیسیون تسهیل تجارت و توسعه صادرات اتاق تهران با بیان علل افت تجارت ایران، پیش‌بینی کرد: با توجه به روشن شدن موضوع برجام و مشخص شدن تکلیف نرخ ارز بعد از ژانویه آتی، دوباره شاهد اوج‌‌گیری صادرات و واردات خواهیم بود.

 به گزارش اقتصادنیوز، آخرین آمار گمرگ ایران نشان می‌دهد در هشت ماهه نخست سال جاری صادرات غیرنفتی ایران نسبت به مدت مشابه سال قبل 10.48 درصد کاهش داشته و میزان واردات ایران نیز 20.95 درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل بوده است.

محسن بهرامی ارض اقدس درباره علت کاهش واردات و صادرات ایران گفت: به نظر من اولین دلیل کاهش تجارت فرامرزی ما اعم از صادرات و واردات این بوده که فعالان اقتصادی در انتظار تعیین تکلیف توافق با جامعه جهانی، کشورهای پنج به علاوه یک و لغو تحریم‌ها بوده‌اند. همچنین بخشی از فعالان اقتصادی بر اثر بی‌اطلاعی یا داشتن اطلاعات غلط، تصور می‌کردند یکی از آثار برداشتن تحریم‌ها کاهش قیمت ارز است و پس از آن طبیعتا آزادسازیِ منابع و دارایی‌های بلوکه‌شده ایران در کشورهای مختلف از جمله چین، هند، کره و ژاپن باعث کاهش نرخ ارز در ایران می‌شود. با کاهش نرخ ارز نیز محاسبات مربوط به قیمتِ تمام‌شده کالاهای صادراتی و کالاهای وارداتی به هم می‌ریزد. 

او افزود: بنابراین فعالان اقتصادی عموما منتظر شدند تا این توافق صورت بگیرد، تحریم‌ها برداشته و قیمت واقعی ارز بعد از انجام توافقات مشخص شود. در چنین حالتی، اقتصاد به ویژه تجارت خارجی پیش‌بینی‌پذیر می‌شد و فعالان اقتصادی می‌توانستند تعهدات مربوط به واردات و صادرات را در آن حالت بر اساس نرخی که بعد از توافق روشن و تثبیت می‌شد، بپذیرند.

بهرامی ارض اقدس در ادامه اظهار کرد: دلیل دوم به‌ویژه در حوزه واردات، کاهش چشمگیر قیمت نفت بود. ما در گذشته شاهد بودیم که قیمت نفت به مرز 140 دلار رسیده بود و امروزه قیمت نفت نزدیک به 40 دلار است. کاهش 60 درصدی قیمت نفت باعث شد قیمت فرآورده‌های نفتی، میعانات گازی و محصولات پتروشیمی هم به تبع کاهش قیمت‌های جهانی نفت، به‌شدت کاهش یابد و به یک سوم قیمت‌های قبلی برسد. سهم محصولات نفتی در صادرات غیرنفتی ما بیش از 50 درصد است و حدود 51 درصد از صادرات غیرنفتی ما در حال حاضر میعانات گازی و محصولات پتروشیمی است. به همین دلیل با کاهش قیمت جهانی نفت، قیمت فرآورده‌های نفتی و محصولات پایین‌دستی نفتی هم کاهش پیدا کرد و چون سهم این اقلام در صادرات غیرنفتی ما سهم بالایی است، به تبع آن حجم ارزش دلاری صادرات غیرنفتی ما هم پایین آمد. 

عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران سپس گفت: نکته دیگر درباره علت کاهش واردات این است که روند واردات ما به سمت واردات مواد اولیه و کالاهای اساسی رفته است. ما در هشت‌ماهه اول سال، بیش از 10 میلیون تن ذرت، گندم، جو، کنجاله، روغن خام و فولاد وارد کرده‌ایم که در این موارد هم به دلیل رکود حاکم بر دنیا، قیمت‌های کالاهای اساسی و نهاده‌های تولید کاهش یافته است و کاهش قیمت‌های جهانی باعث شده واردات ما به لحاظ ارزشی کاهش پیدا کند.

بهرامی ارض اقدس در پاسخ به این پرسش که وضعیت تجارت ایران را تا پایان سال چگونه پیش‌بینی می‌کند؟ به اقتصادنیوز گفت: عموما روند واردات و صادرات کشور در سال‌های گذشته گویای این مطلب است که همه ساله حجم صادرات و واردات ما هم به لحاظ ارزشی و هم به لحاظ وزنی، در چهار ماهه پایانی سال روندش افزایش و شدت بیشتری می‌گیرد و عملا تامین باقی مانده نیازهای اقتصادی کشور در این ایام صورت می‌گیرد. بنابراین پیش‌بینی من این است که با توجه به روشن شدن موضوع برجام و همچنین مشخص شدن تکلیف نرخ ارز بعد از ژانویه آتی، ما باید دوباره شاهد اوج‌‌گیری صادرات و واردات باشیم. البته سیاست دولت در تعیین و تثبیت نرخ ارز می‌تواند در حرکت فعالان بخش خصوصی اثر جدی داشته باشد و صادرات را هدایت و واردات را مدیریت کند.